Verslag van de vergadering van 30 juni 2025 (2024/2025 nr. 35)
Status: ongecorrigeerd
Aanvang: 17.18 uur
Een verslag met de status "ongecorrigeerd" is niet voor citaten en er kan geen recht aan ontleend worden.
De heer Rietkerk i (CDA):
Dank u wel, voorzitter. Ik sluit me aan bij de waarderende woorden voor de initiatiefnemers Klaver en Oudehand. Welkom ook aan staatssecretaris Aartsen namens de regering.
Voorzitter. Zoals u weet, woon ik in het prachtige ...
De voorzitter:
Het is mevrouw Ouwehand.
De heer Rietkerk (CDA):
Zei ik dat niet?
De voorzitter:
U zei "Oudehand". Dat lijkt er wel op, maar dat is niet hetzelfde.
De heer Rietkerk (CDA):
Ik wilde "Ouwehand" zeggen. De tijd loopt maar door. Dat is jammer, maar nu kom ik ook precies op tien minuten uit.
De voorzitter:
Maar dat is niet mijn schuld.
De heer Rietkerk (CDA):
Zoals u weet, woon ik in Kampen, de prachtige Hanzestad aan de IJssel. De jaarwisseling in Kampen is een gebeurtenis die jaarlijks volop in de belangstelling staat. Inwoners vieren de jaarwisseling met vuurwerk, carbidschieten en ontmoetingen op straat met vuurtonnen en onder partytenten. Het staat garant voor warmte en gezelligheid. Tegelijkertijd is het een bijzondere jaarwisseling, omdat het in Kampen traditie is om binnen de bebouwde kom met carbid te schieten. Er is overigens geen andere gemeente waar de jaarwisseling op dezelfde manier wordt gevierd. De jaarwisseling met carbidschieten binnen de bebouwde kom is een traditie die wordt gekoesterd. Het is echter een traditie die vroeger veel overlast veroorzaakte. Er waren vechtpartijen en er ontstond een kat-en-muisspel tussen de schutters en de politie.
In 2018 is ervoor gekozen om het carbidschieten in samenwerking met de schutters en andere betrokken partijen te reguleren en beheersbaar te maken. Zoals burgemeester Sander de Rouwe ook stelt: "Gezamenlijk is gewerkt aan het opstellen van beleid, beleid waar iedereen, met verschillende belangen, achter kan staan. Gezamenlijk zorgen we voor een veilige en gezellige jaarwisseling voor iedereen." Jaarlijks wijst de gemeente plekken binnen de bebouwde kom aan waar inwoners kunnen carbidschieten. Inwoners kunnen hierop reageren en hun zienswijzen indienen, bijvoorbeeld voor de wijziging van een locatie of wanneer er hinder wordt ondervonden. Voor alle locaties meldt een contactpersoon zich bij de gemeente. Deze persoon is verantwoordelijk voor het contact met de gemeente en de hulpdiensten, zowel in de voorbereiding als tijdens de jaarwisseling. Als er geen contactpersoon wordt aangemeld, vervalt de locatie. Dat is heel simpel. We zien dat de jaarwisseling sinds de aanpassing voor iedereen een stuk veiliger en prettiger verloopt. Opvallend is dat er in de nieuwste wijk, Reeve, een beetje ten zuiden van Kampen, een grote wens was bij de nieuwe bewoners. Die grote wens was een plaats waar inwoners kunnen carbidschieten.
Wat zijn de geleerde lessen? Ga met alle partijen om tafel om beleid te maken. Daarmee zorg je voor draagvlak. Deel de verantwoordelijkheid met inwoners. Samen maken we er zo een succes van. Bied ruimte voor inspraak, zodat voor- en tegenstanders van zich kunnen laten horen.
Voorzitter. Nu ligt de Wet veilige jaarwisseling voor in onze Kamer. Er is een ruime politieke meerderheid voor in de Tweede Kamer. Het CDA heeft alles afwegende in de Tweede Kamer voor gestemd. De heer Meijer van de VVD-fractie noemde alle argumenten en feiten, ook met betrekking tot slachtoffers. Daarbij sluit de CDA-fractie zich kortheidshalve aan.
Een argument dat in de Tweede Kamer ook speelde bij onze fractie, richtte zich voornamelijk op de veiligheid van de hulpverleners tijdens de jaarwisseling. Ik citeer: "We kunnen niet zeggen vol te staan achter de politie en één dag in het jaar ons oog dichtknijpen voor al het geweld." De CDA-fractie kijkt, zoals u weet, door de bril van de uitvoerbaarheid, handhaafbaarheid en de Europese regelgeving.
Voorzitter. We hebben zeven aandachtspunten en vragen met betrekking tot de uitvoerbaarheid en de handhaafbaarheid. Allereerst ga ik in op het capaciteitstekort bij de politie en de handhaving. In algemene zin, en ook tijdens de jaarwisseling, is er vaak te weinig personeel om op alle meldingen en overtredingen te reageren. De prioriteit ligt dan terecht bij de ernstige gevallen. De CDA-fractie vindt dat er meer politie- en handhavingscapaciteit moet komen. Vindt de regering deze wet uitvoerbaar zonder uitbreiding van politie, hulpverleners en handhavers? Dan kom ik op het online toezicht. Veel illegale vuurwerkhandel vindt plaats via sociale media, Telegramgroepen of webshops. Dit is moeilijk te traceren en op te sporen. Blijven de toezicht en handhaving op de online vuurwerkhandel achter bij de fysieke handhaving, vraag ik de regering.
Twee. Illegaal vuurwerk blijft een probleem; anderen hebben dat ook aangegeven. Veel wordt via het buitenland gekocht en dat is lastig tegen te houden. De import en opslag van illegaal vuurwerk is moeilijk te controleren. Hoe houden we het illegale vuurwerk, zoals de cobra's uit Italië, tegen? Kan het ook bij de bron worden aangepakt, vraag ik de regering.
Verschillen tussen gemeenten zorgen soms ook voor verwarring. In de ene gemeente mag iets wel en in de andere gemeente mag iets weer niet. Dat maakt het voor burgers en handhavers lastig te overzien wat precies wáár geldt. Wat betekent de wisselende uitwerking per gemeente voor de politie die regionaal werkt, over de gemeentegrenzen heen, vraag ik aan de initiatiefnemers en de regering.
Dan het vierde punt: de landsgrenzen. De CDA-fractie ziet een probleem bij de landsgrenzen en de illegale import van vuurwerk. Verboden vuurwerk, zoals knalvuurwerk, vuurpijlen en F3, wordt vaak via het buitenland gekocht, vooral via België, Polen en Duitsland. Het gevolg is dat grote hoeveelheden zwaar illegaal vuurwerk over de grens worden gesmokkeld. De effectiviteit van het nationaal verbod wordt dan ondermijnd, naar ons idee, en de handhaving is moeilijk vanwege de beperkte grenscontrolecapaciteit. Wat is daar de oplossing voor, vraag ik aan de initiatiefnemers en de regering.
Het vijfde punt gaat om handhaving van vuurwerkvrije zones. Als de vuurwerkvrije zones een heel groot gebied omvatten, kan het voor burgers lastig zijn om zich aan de regels te houden. En het vergt veel menskracht van handhaving en politie om daadwerkelijk te handhaven. Hoe beoordelen de initiatiefnemers en de regering dit?
Gedragsverandering kost tijd; anderen hebben dit ook al gezegd. De vuurwerktraditie zit diep in onze cultuur. Het verbieden en beperken leidt soms tot weerstand of zelfs tot extra provocatie richting handhaving en hulpverleners. Dan is wat ons betreft strenger straffen nodig. Hoe denken de initiatiefnemers en de regering daarover?
Tot slot, het zevende punt. Het gebruik van drugs en overmatig alcoholgebruik tijdens de jaarwisseling. Thans kan de overheid al handhaven ten aanzien van het gebruik van drugs en bovenmatig alcoholgebruik. Waarom lukt het onvoldoende om het beleid in casu te handhaven, vraag ik aan de initiatiefnemers en aan de regering.
De CDA-fractie vraagt op een aantal onderdelen duidelijkheid van de initiatiefnemers of de regering, of beide, bij het vervolg. Een aantal van u heeft al gewezen op de zware voorhangprocedure, maar ook op de AMvB waarin, naar aanleiding van het amendement, de voorwaarden van de ontheffingsmogelijkheid voor burgers wordt uitgewerkt. Daar geldt dan een nahangprocedure.
Het handhavingsplan is een van de drie punten die in de wet staan; ook genoemd door de heer Meijer. Met betrekking tot het handhavingsplan is het wat ons betreft essentieel dat er stakeholders bij worden betrokken. De vraag is of dat ook gebeurt. Denk daarbij aan de brandweer, de politie en ook de vuurwerkbranche.
Er dient aandacht te zijn voor de positie van de veiligheid van hulpverleners. Ik verwijs kortheidshalve naar de brief van de VNG, het Veiligheidsberaad en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters.
Kan de regering antwoorden op de vraag of de wet pas in werking gaat als beide AMvB's bij de Kamers zijn gepasseerd? Er zijn andere vragen over gesteld; ik kom er dan in de tweede termijn op terug. En welke periode is daarvoor nodig, vraag ik de regering.
Er wordt ingezet op internationale samenwerking om op Europees niveau maatregelen te nemen voor de vuurwerkproblematiek, bijvoorbeeld met Frankrijk, Italië, Duitsland en België. Maar concreet staat er nog niets in de planning. Kan de regering ons hierover voor de behandeling van de AMvB's nader informeren?
Mevrouw Thijssen i (GroenLinks-PvdA):
Ik wilde net inhaken op de inwerkingtreding en ben dus iets vertraagd. Er werd net een voorstel gedaan aan de heer Meijer van de VVD en dat voorstel wil ik ook aan u doen. Hoe kijkt u aan tegen het idee dat er al dit jaar een verbod komt, om dat laatste knalfeest te voorkomen, mits het goed gaat met dat handhavingsplan en die uitvoeringstoetsen? De rest wordt dan volgend jaar geregeld. Is dat iets waar u voor zou voelen?
De heer Rietkerk (CDA):
Onze fractie vindt het van belang dat we het bij beide AMvB's, de een met voorhang en de andere met een nahangprocedure, zorgvuldig doen en met draagvlak. Dat zei ik aan het begin, met verwijzing naar bijvoorbeeld Kampen. Als je eigenaarschap hebt bij bewoners en als je de vuurwerkbranche erbij betrekt, dan heeft het veel meer kans van slagen dan wanneer je het gefaseerd gaat doen.
Mevrouw Thijssen (GroenLinks-PvdA):
Is dat een vorm van een ja? Zegt u daar in principe voor open te staan, als het lukt met draagvlak en betrokkenheid van die stakeholders? Kan ik uw inbreng zo uitleggen?
De heer Rietkerk (CDA):
Ik heb daar veel vragen over gesteld, ook over de periodes. Ik wacht eerst het antwoord af van de initiatiefnemers en van de regering. Dan kom ik daar in tweede termijn op terug.
Belangrijk zijn de bevoegdheden van de burgemeester. Anderen hebben dat al gezegd. De VNG en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters hadden graag gezien dat bij de totstandkoming van het wetsvoorstel gebruik was gemaakt van het bestaande afwegingskader voor nieuwe burgemeestersbevoegdheden. Kunnen de initiatiefnemers aangeven waarom daar geen gebruik van is gemaakt? En kan ik de regering vragen of zij dit signaal serieus neemt bij de verdere procedure?
De CDA-fractie vindt dat de initiatiefnemers deels door een roze vuurwerkbril kijken als het gaat om onderdelen van de uitvoerbaarheid en de handhaafbaarheid, ook in grensregio's. Kunnen de initiatiefnemers daarop reflecteren? Als het gaat om de juridische vragen sluit ik mij aan bij de vragen die de heer Talsma van de ChristenUnie heeft gesteld.
Voorzitter, ik rond af. Het CDA heeft de politieke afweging gemaakt om te kiezen voor deze wet, en ik citeer: "het beschermen van hulpverleners, handhavers en de politie, waar we al zo'n tekort aan hebben en/of krijgen, maakt deze wet noodzakelijk". Ten slotte nog een vraag. Als u de lessen die geleerd zijn in Kampen op u laat inwerken, kan de aanpak in Kampen niet een voorbeeld zijn voor veel meer gemeenten, om te beginnen morgen? Ik heb namelijk wel het idee dat je daar morgen meteen mee kan beginnen.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Rietkerk. Dan is het woord aan mevrouw Van Aelst-den Uijl namens de SP-fractie.