Verslag van de vergadering van 1 juli 2025 (2024/2025 nr. 36)
Status: ongecorrigeerd
Aanvang: 12.18 uur
Een verslag met de status "ongecorrigeerd" is niet voor citaten en er kan geen recht aan ontleend worden.
Mevrouw Visseren-Hamakers i (PvdD):
Ja, wat is beter: vlak voor de lunch of vlak na de lunch? We gaan het zien! Dank voor het woord, voorzitter.
Voorzitter. Dit kabinet, en met name de minister van Financiën, wil met deze Voorjaarsnota uitstralen dat het zuinig is. De minister stelt in het schriftelijk overleg dat het kabinet "een eerste stap heeft gezet in de richting van een begrotingsdiscipline door het structureel beperken van de groei van de rijksuitgaven". Dit is feitelijk onjuist. In de meerjarenbegroting bij deze Voorjaarsnota lopen de uitgaven in de loop van de jaren op, en dit nog zonder de recente NAVO-afspraken over defensie en veiligheid. Sommige partijen in dit kabinet — ik zal geen namen noemen — zeggen vaak dat zij goed op onze centjes letten, maar niets is minder waar. Het is een heel hardnekkig fabeltje. Tientallen miljarden vliegen ieder jaar de deur uit en worden uitgegeven aan hele dure, conservatieve en ouderwetse stokpaardjes, zoals fossiele subsidies, kernenergie en overmatige investeringen in defensie. Dat zijn stokpaardjes die ook op de lange termijn nog enorme kosten met zich meebrengen. De feitelijke maatschappelijke kosten zijn dus nog veel hoger dan begroot. Om dit alles te bekostigen wordt er bezuinigd op investeringen in sociaal beleid, zoals onderwijs, zorg, sociale zekerheid, natuur, dierenwelzijn en internationale solidariteit, beleid dat ervoor zorgt dat we voor elkaar kunnen zorgen, gewoon zoals het hoort. Dus hierbij een winstwaarschuwing: de partijen in dit kabinet kosten je klauwen vol met geld.
Met deze Voorjaarsnota kiest dit demissionaire kabinet voor een verdere verharding van de samenleving. De zogenaamde zachte krachten in de samenleving worden onderdrukt in plaats van gefaciliteerd. Henriette Roland-Holst schreef in 1918: "De zachte krachten zullen zeker winnen in 't eind". Ik vrees dat het einde in de huidige context verwijst naar het einde van dit liefdeloze kabinet, een kabinet dat ook zonder de PVV het welzijn van mensen, dieren en natuur niet prioriteert. Voorzitter. Alle keuzes die het demissionaire kabinet in deze Voorjaarsnota maakt, staan haaks op de politiek van deze zogenaamde "zachte krachten", zoals de Partij voor de Dieren die voorstaat. Bij vrijwel alle voorstellen in deze Voorjaarsnota zou mijn fractie een tegenovergestelde keuze maken; 180 graden de andere kant op. Problemen worden met deze Voorjaarsnota niet opgelost omdat de oorzaken die ten grondslag liggen aan de problemen nog steeds niet worden aangepakt. Wat dat betreft zou je dit kabinet beter "Rutte V" kunnen noemen.
Zo wordt de bio-industrie in stand gehouden. De recente voorstellen voor een zogenaamde meer dierwaardige veehouderij zijn volstrekt onvoldoende. De ambities voor een dierwaardige veehouderij zijn afhankelijk gemaakt van voorwaarden. De meeste veranderingen gaan pas per 2040 in, dus generaties dieren worden nog op een dieronwaardige manier gehouden en de meeste dieren zullen nog steeds binnen worden gehouden. Het convenant gaat uit van het voortbestaan van een grootschalige intensieve veehouderij in Nederland, terwijl een echt dierwaardige veehouderij per definitie kleinschalig is. Zelfs het stoppen met het routinematig couperen van varkensstaartjes — we hebben het er vaak over gehad in deze Kamer — wordt pas per 2030 gerealiseerd en wordt afhankelijk gemaakt van voorwaarden, terwijl dit al sinds de jaren negentig verboden is. En dit terwijl het overgrote deel van de Nederlanders dierenwelzijn heel belangrijk vindt.
Bovendien blijft een integrale visie op een duurzaam, diervriendelijk, gezond en rechtvaardig landbouw- en voedselsysteem uit. Hierdoor wordt het stikstofprobleem niet opgelost, blijft de woningnood bestaan en blijft Nederland op slot zitten. Deze problemen hadden allang kunnen worden opgelost als er heldere keuzes waren gemaakt voor de noodzakelijke verlaging van het aantal dieren in de bio-industrie. Een heldere koers, ook voor de betrokken boeren, zowel boeren in de zogenoemde gangbare veehouderij als boeren die al duurzaam en diervriendelijk produceren. Samen met de heer Kroon wil ook de Partij voor de Dieren helderheid voor alle boeren, want de onzekerheid duurt al veel te lang.
De doelen van het klimaatbeleid blijven buiten bereik, fossiele subsidies worden in stand gehouden, bestaande klimaatregels worden stopgezet en het kabinet blijft inzetten op kernenergie, terwijl er geen bedrijf te vinden is dat met ze in zee wil. En het kabinet blijft maar inzetten op gasboringen op de Noordzee en ook in Warffum. Zelfs als het kabinet investeert in hernieuwbare energie, doet het dat fout door vooralsnog te kiezen voor het aanleggen van kabels dwars door de Waddenzee, werelderfgoedgebied waar we allemaal enorm van houden, en ook dwars over Schiermonnikoog.
Defensie krijgt als het aan dit kabinet ligt alle ruimte om zonder milieuvergunningen overlast te veroorzaken en onze omgeving te vervuilen en de luchtvaart mag blijven groeien, ondanks de overlast voor omwonenden. En dit terwijl er bezuinigd wordt op alles wat ons dierbaar is en aandacht behoeft: onderwijs, openbaar vervoer, de WW, geneesmiddelen, jeugdzorg, ontwikkelingssamenwerking en nationale parken. De Tweede Kamer probeert op dit moment het beleid nog iets minder slecht te maken, maar het is onmogelijk om het liefdeloze karakter van deze Voorjaarsnota volledig weg te amenderen.
Voorzitter. Er dreigen drinkwatertekorten. Pfas is overal. De luchtkwaliteit is op heel veel plekken in Nederland nog verschrikkelijk slecht. Het aantal insecten, de bestuivers van onze voedselproductie, neemt al jarenlang af. Maar het gaat goed met Nederland, hoor ik de minister van Financiën zeggen, want de economie groeit. Wanneer realiseert dit kabinet zich eindelijk dat niet alle economische groei per definitie iets positiefs is, vraagt de fractie van de Partij voor de Dieren zich af. Zijn er soorten economische groei die de minister van Financiën onwenselijk vindt? Hoe kijkt de minister aan tegen de balans tussen economische activiteit en vervuiling? Ik vraag dit vooral ook omdat algemeen bekend is dat het voorkomen van milieuproblemen goedkoper is dan ze achteraf oplossen. Dat zou een minister van Financiën toch als muziek in de oren moeten klinken? Preventie is goed voor de gezondheid, het milieu, vrede en veiligheid én de portemonnee. Wat wil een minister van Financiën nog meer?
Totdat preventief beleid gemeengoed is, zullen we klaar moeten staan als de problemen zich voordoen. Maar zelfs hier slaat het kabinet de plank mis. Het bezuinigt, ondanks alle waarschuwingen en adviezen van deskundigen op pandemische paraatheid. Heel gevaarlijk. Kan de minister uitleggen waarom dit kabinet ervoor heeft gekozen juist hierop te bezuinigen? Is de minister bereid om in de aanloop naar Prinsjesdag de mogelijkheid te onderzoeken om deze bezuinigingen ongedaan te maken? Uit het schriftelijk overleg over de suppletoire begroting VWS blijkt dat het kabinet al op zoek is naar een dekking hiervoor. Hoe staat het met deze zoektocht? Ik vraag hierover een heldere toezegging van het kabinet en overweeg op dit punt een motie.
Voorzitter. Het enige vleugje hoop dat ik kon vinden in deze hele Voorjaarsnota is dat het vleugje zuivel in alcoholvrije dranken wordt aangepakt vanaf 2027. Dank u, staatssecretaris. Waarom niet vanaf 2026, vraagt mijn fractie zich af. Hoe staat het met het bredere plan voor de wijzigingen van de belasting op alcoholvrije dranken, vraag ik aan de staatssecretaris.
Voorzitter. De fractie van de Partij voor de Dieren maakt zich ernstige zorgen over de koers van dit kabinet; dat moge helder zijn. Ik kijk uit naar de reflecties en de antwoorden van de minister en de staatssecretaris op mijn analyses en vragen. Voorts ben ik van mening dat er een einde moet komen aan de bio-industrie. Eet smakelijk.
De voorzitter:
Ik dank u wel. Dank u ook voor die wensen.
De beraadslaging wordt geschorst.
De voorzitter:
Ik schors de vergadering tot 13.30 uur. Na de pauze gaan we verder met de inbreng van de heer Kemperman. Wij overleggen nog over de vraag hoe het schema er verder uit komt te zien, maar wij móéten schorsen om 15.00 uur.