Toezegging Resultaten van het WODC-onderzoek naar het demonstratierecht delen met de Eerste Kamer (36.600 VII)

De minister van zegt de Kamer, naar aanleiding van een vraag van het lid Van Hattem (PVV) , toe de resultaten van het WODC-onderzoek naar het verbeteren van het handelingsperspectief van burgemeesters en ook het bestendigen van het wettelijk kader op het demonstratierecht te delen met de Eerste Kamer.

Handelingen I 2024/2025, nr. 25, item 3, p. 3.

De heer Van Hattem (PVV):

(…)

In de begroting wordt gesproken over weerbaar bestuur, waarbij er aandacht is voor het tegengaan van ondermijning, voor weerbaarheid en voor versterking van democratische instituties. In dat kader wil ik ingaan op de handelingsruimte van burgemeesters binnen het demonstratierecht. Voor een demonstratie, bedoeld om een standpunt openbaar uit te kunnen dragen, moet in principe altijd ruimte zijn. We zien de laatste tijd echter veel demonstraties die vanuit de organiserende partijen willens en wetens zijn gericht op het ontregelen van de openbare orde. Het gaat dan meer om bezettingsacties dan om demonstraties. Daarbij is er ook sprake van voorbereidingshandelingen, zoals het meenemen van lijm of andere voorwerpen, die het afbreken van de bezettingsactie kunnen verhinderen.

Dit weekend was het weer raak met de extremisten van Extinction Rebellion. Tot twee keer toe vonden ze het nodig de A12 te bezetten en het verkeer in de wijde omtrek van Den Haag daarmee te ontregelen. Ondanks het feit dat er afgelopen zaterdag vele aanhoudingen waren verricht, sloegen ze zondag weer toe op de A12. Verkeersdeelnemers die door zulke blokkades geen kant op kunnen, worden zo ongevraagd gegijzeld in hun auto. Extinction Rebellion organiseert hiertoe ook voorbereidingsbijeenkomsten. Deze worden met veelal illegaal aangeplakte posters aangekondigd.

Onlangs werd in Den Bosch door Extinction Rebellion het kantoor van ING Bank bezet. Toen zij weigerden te vertrekken, zijn door de politie aanhoudingen verricht vanwege lokaalvredebreuk. Waarom wordt het op deze manier willens en wetens en met voorbedachten rade plegen van strafbare feiten überhaupt nog als een demonstratie gezien? Is er in het kader van weerbaar bestuur niet te veel handelingsverlegenheid bij burgemeesters om direct in te grijpen bij zulke bezettingsacties? Vallen zulke acties niet aan te merken als verstoring van de openbare orde, waarbij de burgemeester zijn bevelsbevoegdheid kan inzetten? Zijn zulke mogelijkheden om in te grijpen bij wanordelijkheden die onder het mom van demonstraties gepleegd worden, voldoende in beeld bij burgemeesters? Kan het aanwijzen van een alternatieve locatie om een demonstratie te mogen houden niet eerder worden ingezet, niet vanwege de inhoud van de demonstratie, maar vanwege de dreigende wanordelijkheden? Dit middel is immers vaker benut. Graag een reactie van de minister.

Handelingen I 2024/2025, nr. 25, item 3, p. 10.

Minister Uitermark:

Ja. Dan tot slot de vraag van de heer Van Hattem van de PVV over demonstraties. Hij geeft aan dat elke demonstratie toestaan en niks verbieden niet goed is. U vraagt ook of niet andere locaties die minder overlastgevend zijn kunnen worden aangewezen. Het demonstratierecht is een grondrecht en een heel groot goed. De handelingsruimte die burgemeesters hebben is natuurlijk geregeld in de Wet openbare manifestaties. Het WODC doet op dit moment onderzoek in opdracht van de minister van JenV en mijzelf naar het verbeteren van het handelingsperspectief en ook het bestendigen van het wettelijk kader op het demonstratierecht. Daarbij komen vragen naar voren als hoe we nou een goed evenwicht vinden tussen aan de ene kant het beschermen van het demonstratierecht en aan de andere kant het beschermen van legitieme belangen in onze samenleving, zoals het voorkomen van strafbare feiten en ontwrichtende acties en het beschermen van de rechten en vrijheden van anderen. Wij verwachten dit onderzoek in de zomer.

Brondocumenten

• 8 april 2025
  toezegging gedaan