Parlementair jaar 2024/2025, 39e vergadering
Aanvang: 13.30 uur
Sluiting: 14.03 uur
Status: ongecorrigeerd
Een verslag met de status "ongecorrigeerd" is niet voor citaten en er kan geen recht aan ontleend worden.
Voorzitter: Vos
Tegenwoordig zijn 72 leden, te weten:
Van Aelst-den Uijl, Aerdts, Van Apeldoorn, Bakker-Klein, Van Ballekom, Baumgarten, Belhirch, Bezaan, Van Bijsterveld, Bovens, Croll, Crone, Dessing, Dittrich, Doornhof, Fiers, Van Gasteren, Goossen, Van der Goot, Griffioen, Van Gurp, Hartog, Van Hattem, Holterhues, Huizinga-Heringa, Janssen, Janssen-van Helvoort, Jaspers, Kaljouw, Karimi, Kemperman, Van Kesteren, Klip-Martin, Kluit, Van Knapen, Koffeman, Kroon, Lagas, Van Langen-Visbeek, Lievense, Van der Linden, Marquart Scholtz, Martens, Van Meenen, Meijer, Nanninga, Nicolaï, Van den Oetelaar, Oplaat, Panman, Perin-Gopie, Petersen, Prins, Ramsodit, Recourt, Rietkerk, Van Rooijen, Roovers, Rosenmöller, Van de Sanden, Schalk, Straus, Van Strien, Talsma, Thijssen, Van Toorenburg, Veldhoen, Visseren-Hamakers, Vogels, Vos, De Vries en Van Wijk,
en mevrouw Hermans, minister van Klimaat en Groene Groei, viceminister-president.
De voorzitter:
Ik open de vergadering van de Eerste Kamer der Staten-Generaal van dinsdag 9 september 2025. Ik heet de leden, de medewerkers, de aanwezigen op de publieke tribune en iedereen die deze vergadering via de livestream volgt van harte welkom.
Mededelingen en uitreiking koffertjes Derde Kamer
De voorzitter:
Collega's. Ik hoop dat u een goed reces heeft gehad en weer klaar bent voor het nieuwe parlementaire jaar, dat volgende week begint, op Prinsjesdag. We zullen daarbij uiteraard ook met interesse uitzien naar de verkiezingen van 29 oktober aanstaande, maar blijven ons als Kamer richten op onze eigen taken en werkzaamheden, die we zoals te doen gebruikelijk gewoon laten doorgaan.
We beginnen vandaag met twee leden minder dan we hadden bij onze laatste vergadering in juli. De heren Bruijn en Heijnen hebben zoals u weet vorige week dezelfde carrièreswitch gemaakt: van Kamer naar kabinet. We zullen als Kamer op een later moment nog afscheid van deze twee heren gaan nemen. Het kabinet heeft met onze oud-Voorzitter in ieder geval een bewindspersoon in zijn midden die ongetwijfeld met plezier de stemmingen vanachter de regeringstafel zal willen bijwonen.
Dan gaan we nu over tot de jaarlijkse uitreiking van de Derde Kamerkoffertjes. Ik vraag uw aandacht voor de leerlingen uit groep 8 van basisschool De Vonk uit Odijk. Zij zullen ons de kersverse koffertjes van de Derde Kamer voor dit jaar aanbieden.
De Derde Kamer is een lesprogramma voor groep 7 en 8 van de basisschool. De leerlingen leren aan de hand van het materiaal in het koffertje hoe de Nederlandse democratie werkt. Er is ook een prijsvraag verbonden aan het lesprogramma. Scholen die aan de wedstrijd meedoen, kunnen een dag als Kamerlid winnen, waarin zij een bezoek aan de Eerste en Tweede Kamer zullen brengen en samen met Kamerleden zullen leren debatteren als een pro. Een aantal van u heeft al eens meegedaan met die debatwedstrijd. Ik kan u zeggen dat het erg leuk is en ook leerzaam voor u als Kamerlid.
De Derde Kamer is bedacht en gemaakt door de Eerste en Tweede Kamer der Staten-Generaal in samenwerking met ProDemos. Als u zelf een koffertje aan een klas wil geven, kunt u dat ophalen bij de Griffie.
Dan schors ik zo dadelijk eerst de vergadering, zodat de leerlingen van basisschool De Vonk de koffertjes aan de fractievoorzitters en aan mij kunnen uitreiken. Ik wil de fractievoorzitters vragen om ook alvast voor de bankjes te gaan staan. Ik verzoek de overige leden nog even te blijven zitten tijdens de overhandiging.
Ik schors de vergadering voor een kort ogenblik.
De vergadering wordt enkele ogenblikken geschorst.
Aan de orde is de herdenking naar aanleiding van het overlijden van het oud-Eerste Kamerlid de heer dr. K. Veling i.
De voorzitter:
Ik heropen de vergadering. Aan de orde is de herdenking van het oud-Eerste Kamerlid de heer Kars Veling. Ik verzoek de leden en alle overige aanwezigen in de zaal en op de publieke tribune die daartoe in de gelegenheid zijn, te gaan staan.
Collega's. Wij hebben de goede gewoonte om de oud-leden die ons zijn ontvallen, hier te herdenken. Vandaag gedenken wij Kars Veling, die op 13 augustus op 77-jarige leeftijd overleed. Hij was van 11 juni 1991 tot 15 mei 2002, bijna elf jaar, lid van de Eerste Kamer, eerst als lid van de fractie van het Gereformeerd Politiek Verbond en vanaf 2000 van de ChristenUniefractie. In 2002 was hij bovendien een halfjaar lid van de Tweede Kamer. Ik heet ook zijn familie van harte welkom bij deze herdenking.
Kars Veling werd op 30 juni 1948 geboren in Groningen. Hij studeerde wiskunde maar besloot na het behalen van zijn kandidaats om filosofie te gaan studeren, omdat hij zich bezig wilde houden met de echte vragen van het leven. Wiskunde was een abstracte wereld, zoals hij zei. Hij behaalde wel zijn onderwijsbevoegdheid als wiskundeleraar. In 1982 promoveerde hij op een onderzoek naar de methodologie en grondslagen van de sociologie.
Veling was zijn hele professionele leven verbonden aan het onderwijs, eerst als leraar wiskunde, daarna als docent filosofie en weer later als buitengewoon hoogleraar filosofie. Hij was rector van verschillende middelbare scholen, waaronder het Johan de Witt College hier in Den Haag. Bovendien was hij de eerste directeur van ProDemos, het Huis voor democratie en rechtsstaat. Iedere dag verwelkomen wij in de Eerste Kamer groepen van ProDemos die ons gebouw bezoeken en vergaderingen bijwonen. Dat we vandaag de Derde Kamerkoffertjes in ontvangst hebben genomen én Kars Veling herdenken is een bijzondere samenloop van omstandigheden.
Veling wilde met ProDemos begrippen als "democratie" en "rechtsstaat" zo beeldend mogelijk maken. Een voorbeeld daarvan hebben we zojuist gezien. Hij noemde aandacht het sleutelbegrip in het onderwijs. Dat kun je volgens hem niet vervangen door technieken en toetsen. "Het gaat om de menselijke benadering met belangstelling voor elkaar", zei hij in 2011 tegen het AD.
In de Eerste Kamer voerde hij over veel onderwerpen het woord, zoals dat bij kleinere fracties het geval is, maar onderwijs, cultuur en Europese samenwerking lagen hem het dichtst aan het politieke hart. Tijdens de jaarlijkse Algemene Politieke Beschouwingen had Veling de goede gewoonte om als filosoof een thema uit te diepen en vervolgens zijn mening voor het voetlicht te brengen. Zo betoogde hij in 1996 dat een maatschappij-effectrapportage de kwaliteit van het overheidsbeleid kan verbeteren. Hij zei dat "zo'n rapportage niet gemakkelijk is" en "een kabinet zoals 'Paars' wil zijn, dieper verwikkeld doet raken in morele en levensbeschouwelijke discussies over de samenleving dan het wellicht lief is."
Kars Veling stond aan de wieg van de fusie van het GPV en de RPF tot de ChristenUnie. Al in 1996 pleitte hij ervoor om de energie van de christelijke partijen te benutten en de krachten te bundelen. In 2000 was het zover en in 2002 was hij de eerste lijsttrekker van de nieuwe partij in de Tweede Kamer. Over zijn overstap van de deeltijd naar de voltijdse politiek zei hij tegen Het Financieele Dagblad: "Als je echt warmloopt voor de ChristenUnie, dan is het aantrekkelijk om aan het front te werken."
Hij was glashelder in het debat en overtuigd over het geloof van waaruit hij werkte en tegelijkertijd ook overtuigend naar anderen toe. Hij was voorstander van een opener en principiëlere politieke cultuur. In de turbulente beginjaren van de eenentwintigste eeuw was dat een boodschap die niet altijd even hoorbaar bleek.
Kars Veling stond bekend als een vriendelijke en aimabele man, en was als politicus positief, principieel en waar nodig praktisch. Dat ons respect voor zijn persoon en zijn verdiensten voor de samenleving en de Nederlandse parlementaire democratie tot steun mag zijn voor zijn familie en vrienden.
Ik verzoek eenieder om een moment stilte in acht te nemen.
(De aanwezigen nemen enkele ogenblikken stilte in acht.)
De voorzitter:
Dank u wel. Ik nodig u uit om de condoleances over te brengen aan de familie.
Wij gaan rond 14.00 uur verder met de stemmingen. Let u daarbij op de stemmingsbel. Ik schors de vergadering tot 14.00 uur.
De vergadering wordt van 13.49 uur tot 13.59 uur geschorst.
De voorzitter:
Ik heropen de vergadering.
De vastgestelde notulen van de plenaire vergadering van 7 en 8 juli 2025 liggen ter inzage bij de griffie. Als aan het einde van de vergadering daartegen geen bezwaren zijn ingekomen, neem ik aan dat de Kamer zich hiermee heeft verenigd.
Daarnaast ligt een lijst bij de griffie ter inzage met door de Tweede Kamer aangenomen wetsvoorstellen en de commissies waaraan ik deze wetsvoorstellen heb toegewezen.
Ingekomen is een beschikking van de Voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer der Staten-Generaal houdende aanwijzing van het Tweede Kamerlid O.C. van Dijk tot lid van de NAVO Parlementaire Assemblee.
Aan de orde is de behandeling van:
- de brief van de voorzitter van de commissie I&A/JBZ aan de Voorzitter van de Eerste Kamer over met de regering gemaakte informatieafspraken en het opheffen van het parlementair behandelvoorbehoud bij het EU-voorstel voor een Terugkeerverordening (COM(2025)101) (36761, letter D);
- het voorstel voor een profielschets van Voorzitter van de Eerste Kamer (CLVII, letter A).
De brief en het voorstel worden zonder beraadslaging en zonder stemming aanvaard.
De voorzitter:
Verlangt iemand aantekening? Dat is niet het geval.
Stemming Wijziging begroting Klimaat en Groene Groei 2025 samenhangende met de Voorjaarsnota
Aan de orde is de stemming in verband met het wetsvoorstel Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Klimaat en Groene Groei (XXIII) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota) (36725-XXIII).
De voorzitter:
Dan is nu aan de orde de stemming. Ik heet de minister van Klimaat en Groene Groei, die namens de regering bij de stemming aanwezig is, van harte welkom in de Eerste Kamer.
Hebben voldoende leden de presentielijst getekend? Dat is het geval. Dan stemmen wij over het wetsvoorstel 36723-XXIII, Wijziging van de begrotingsstaat van het ministerie van Klimaat en Groene Groei (XXIII) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota).
Wenst een van de leden een stemverklaring over het wetsvoorstel af te leggen? Dat is niet het geval.
Wij stemmen bij zitten en opstaan.
In stemming komt het wetsvoorstel.
De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van OPNL, GroenLinks-PvdA, de SGP, D66, het CDA, de VVD, de ChristenUnie, BBB en 50PLUS voor dit wetsvoorstel hebben gestemd en de leden van de fracties van Volt, de PVV, FVD, de SP, de PvdD, JA21 en Fractie-Kemperman ertegen, zodat het is aanvaard.
Dan zijn we hiermee aan het einde gekomen van de stemming en tevens aan het einde van de vergadering. Ik dank alle leden, de minister, de medewerkers die deze vergadering mogelijk hebben gemaakt en de aanwezigen op de publieke tribune voor hun komst naar de Kamer. Ik sluit de vergadering.