Dinsdag 4 november 2025, commissie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW)

Beslispunt

Wenst de commissie:

• - 

  een datum te bepalen voor het leveren van inbreng voor een tweede verslag?
• - 

  het wetsvoorstel af te doen als hamerstuk of na stemming?
• - 

  aan de Kamervoorzitter een datumvoorstel voor een plenair debat te doen?

Toelichting

• - 

  Het wetsvoorstel is op 17 november 2021 ingediend.
• - 

  Dit wetsvoorstel strekt tot modernisering van de Archiefwet 1995 - zodat deze beter aansluit bij de praktijk van het digitale informatiebeheer. Daarnaast bevat dit voorstel een wijziging aan het stelsel van toezicht. Dit voorstel heeft tot doel het verduidelijking van begrippen en begrijpelijker maken van de toelichting hierop, waardoor het een bijdrage zal leveren aan de verbetering van de informatiehuishouding van de rijksoverheid.

  De Archiefwet 1995 is van toepassing op zowel papieren als digitale overheidsinformatie, maar veel regels en de toelichting daarop zijn gericht op het papieren tijdperk. De regels zijn daarom niet altijd goed toe te passen of te begrijpen in de nieuwe context van digitaal informatiebeheer. In het digitale tijdperk is de situatie minder eenduidig en het archiveren van digitale informatie brengt tal van nieuwe uitdagingen met zich mee. Dat geldt ten eerste voor de duurzaamheid van digitale informatie. Ten tweede is de hoeveelheid informatie die overheidsorganen onder zich hebben exponentieel gegroeid. Dit wetsvoorstel biedt de mogelijkheid voor een geheel nieuwe opzet van de Archiefwet, een modernere terminologie en een bijbehorende uitgebreide en integrale memorie van toelichting.

• - 

  Tegelijkertijd met het proces van het wetsvoorstel werkt het ministerie van OCW aan het wijzigen van het Archiefbesluit en de Archiefregeling. Deze documenten beschrijven meer in detail hoe de nieuwe wet moet worden uitgevoerd. Het voornemen is om het Archiefbesluit en de Archiefregeling gelijktijdig met de Archiefwet in werking te laten treden. De verwachte datum hiervoor is 1 juli 2026.
• - 

  Het wetsvoorstel is op 18 februari 2025 met algemene stemmen aangenomen in de Tweede Kamer.
• - 

  Op 4 maart 2025 heeft de commissie besloten inbreng te leveren voor het verslag. Op 15 april 2025 werd daarvoor inbreng geleverd door de fracties van GroenLinks-PvdA (Veldhoen), CDA (Prins), D66 (Belhirch), SP (Van Apeldoorn) en SGP (De Vries). Het verslag werd op 22 april 2025 verstuurd (35.968, B).
• - 

  Op 3 juli 2025 stuurde de minister van OCW een uitstelbrief over de beantwoording van de vragen in het verslag (35.968, C).
• - 

  De Kamer heeft de nota naar aanleiding van het verslag op 30 oktober 2025 ontvangen (35.968, D). Vandaag bespreekt de commissie de nadere procedure.

Internetconsultatie en uitvoeringstoetsen

Cf. de notitie Uitvoerbaarheid, handhaafbaarheid en doenvermogen burgers treft u hieronder een overzicht met link naar de internetconsultatie en uitvoeringstoetsen:

Ter informatie: stand van zaken aangekondigd wetsvoorstel om oorlogsarchief CABR online toegankelijk te maken

Van 31 maart 2025 tot 28 april 2025 heeft het wetsvoorstel voor het online toegankelijk maken van het gedigitaliseerde Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) ter internetconsultatie voorgelegen.

Het betreft een voorstel tot wijziging van de Archiefwet 1995 ter uitvoering van overweging 158 van de Algemene verordening gegevensbescherming dat voorziet in de mogelijkheid voor archivarissen om een belangenafweging te maken tussen het belang van online toegankelijkheid van een archief en de bescherming van persoonsgegevens. Daarbij geldt altijd de verplichting om privacy risico’s zoveel mogelijk te beperken. Deze wetswijziging moet het mogelijk maken dat het gedigitaliseerde Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) online toegankelijk wordt voor een breed publiek. Eerder zag de minister van OCW zich genoodzaakt om het geplande online openstellen van het oorlogsarchief op 2 januari 2025 uit te stellen na een waarschuwingsbrief van de Autoriteit Persoonsgegevens. In het Beleidskompas bij de consultatie wordt ook vermeld: “Het wetsvoorstel raakt aan de in procedure zijnde Archiefwet 2021 ”

Naar aanleiding van een reactie op een vraag van de commissie J&V heeft de minister van OCW op 29 oktober 2025 per brief laten weten dat de bovengenoemde voorgenomen wetswijziging momenteel voor advies aanhangig wordt gemaakt bij de Raad van State en dat hij hoopt dit aan het einde van het jaar naar de Tweede Kamer te kunnen verzenden. De vraag van de commissie J&V is gesteld naar aanleiding van toezegging openbare toegankelijkheid archiefstukken (T03479), die eerder door de commissie J&V als voldaan is aangemerkt. De brief is ter informatie toegevoegd aan dit agendapunt en wordt in de eerstvolgende vergadering van de commissie J&V geagendeerd.

Beslispunt

Geeft de brief van de minister van OCW van 10 oktober 2025 (31.288/36.600 VIII, R) de commissie aanleiding:

• - 

  deze voor kennisgeving aan te nemen of wenst zij tot nader schriftelijk overleg over te gaan?
• - 

  de uitvoeringstatus van Motie 36.600 VIII, P te wijzigen?

Toelichting

• - 

  Bij brief van 30 mei 2025 heeft de toenmalig minister van OCW zijn visie met de Kamer gedeeld over het borgen en versterken van de vrijheid, veiligheid en vertrouwen in de wetenschap en in dit verband diverse acties aangekondigd.
• - 

  Gesteld wordt dat voor een weerbaar wetenschappelijk ecosysteem, onderzoekers veilig van externe bedreigingen, in academische vrijheid en met vertrouwen vanuit de maatschappij hun werk moeten kunnen doen. Verder wordt gewezen op de verantwoordelijkheden van overheid, instellingen, individuele wetenschappers en de politiek in het beschermen van academische vrijheid, de veiligheid van wetenschappers en het versterken van vertrouwen in de wetenschap.
• - 

  In genoemde brief wordt op p. 4 gerefereerd aan de Motie-Roovers (GroenLinks-PvdA) c.s. over academische vrijheid in Nederland (36.600 VIII, P) die op 25 maart 2025 is ingediend tijdens het debat over de Begrotingsstaten OCW en is aangenomen op 5 april 2025 waarin (onder meer) zorgen zijn geuit over vragenlijsten uit de VS aan Nederlandse wetenschappers. De toenmalig minister benadrukt in deze brief dat hij in nauw contact staat met de UNL de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en de KNAW om deze situatie te blijven monitoren.
• - 

  Naar aanleiding van deze brief besloot de commissie op 3 juni 2025 om op 1 juli 2025 inbreng te leveren voor schriftelijk overleg en de uitvoeringstatus van de Motie-Roovers (GroenLinks-PvdA) c.s. als 'niet uitgevoerd' te blijven beschouwen.
• - 

  Bij brief van 8 juli 2025 hebben de leden van de fracties van GroenLinks-PvdA en JA21 vragen gesteld aan de minister van OCW over voornoemde brief. Deze vragen heeft de minister van OCW bij brief van 10 oktober 2025 beantwoord (31.288 / 36.600 VIII, R).
• - 

  Op verzoek van het lid Roovers (GroenLinks-PvdA) besloot de commissie op 14 oktober 2025 dit agendapunt aan te houden tot de eerstvolgende commissievergadering.

Motie-Roovers (GroenLinks-PvdA) c.s. over academische vrijheid in Nederland (36.600 VIII, P)

In deze motie wordt de regering, de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het bijzonder, opgeroepen:

• - 

  pal voor academische vrijheid te blijven staan en de nadruk te leggen op het recht van wetenschappers en onderwijsinstellingen om zonder inmenging van buitenaf hun onderwijsinhoud en richtlijnen te bepalen;
• - 

  uit te spreken dat vragenlijsten uit de VS aan Nederlandse wetenschappers en/of onderwijsinstellingen absoluut ontoelaatbaar zijn;
• - 

  in gesprek te treden met UNL over hoe deze stellingname van de regering geoperationaliseerd kan worden en hoe de regering universiteiten en andere onderwijsinstellingen in Nederland actief kan ondersteunen in hun acties om de academische vrijheid te waarborgen.

Tweede Kamer

Op 22 mei 2025 heeft er een rondetafelgesprek plaatsgevonden over academische vrijheid. Een commissiedebat (TK 31.288, 1213) hierover vond plaats op 10 september jl. Het daarop volgende tweeminutendebat vond plaats op 1 oktober jl. Een overzicht van de aangenomen moties tijdens dit debat zijn ter informatie toegevoegd.

• A. 

  Verslag EPSCO-Raad 'gelijkheid' 17 oktober 2025

Ter informatie treft u in de bijlage het verslag van de EPSCO-Raad gelijkheid van 17 oktober 2025, die de staatssecretaris van OCW op 30 oktober 2025 heeft aangeboden aan de Kamer.

• B. 

  BNC-fiche verordening programma voor onderzoek en opleiding Euratom 2028-2032 (MFK)

Ter informatie is een BNC-fiche toegevoegd over de verordening programma voor onderzoek en opleiding Euratom 2028-2032 (COM(2025)594), die de regering op 17 oktober 2025 aan de Kamer heeft aangeboden. Dit is een sectoraal voorstel voor het Meerjarig Financieel Kader (MFK) vanaf 2028. Voor het MFK is een themapagina opgesteld waar u alle voor het MFK relevante documenten aantreft.

• C. 

  BNC-fiche Mededeling Europese strategie voor onderzoeks- en technologie-infrastructuur

Ter informatie is een BNC-fiche toegevoegd over de Mededeling inzake een Europese strategie voor onderzoeks- en technologie-infrastructuur (COM(2025)497), die de regering op 31 oktober 2025 heeft aangeboden aan de Kamer. Met deze strategie zet de Europese Commissie in op het ondersteunen van wetenschappelijke doorbraken en het versnellen van de ontwikkeling, testen en validatie van innovaties en technologieën.

Hieronder is een overzicht van de openstaande correspondentie weergegeven. Een overzicht van wetsvoorstellen die bij de commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) in (schriftelijke) behandeling zijn, is hier te raadplegen.