Plenair Crone bij voortzetting behandeling Afbouw salderingsregeling voor kleinverbruikers



Verslag van de vergadering van 6 februari 2024 (2023/2024 nr. 19)

Status: ongecorrigeerd

Aanvang: 20.13 uur

Een verslag met de status "ongecorrigeerd" is niet voor citaten en er kan geen recht aan ontleend worden.


Bekijk de video van deze spreekbeurt

De heer Crone i (GroenLinks-PvdA):

Dank u, voorzitter. Ook dank aan de minister voor zijn antwoorden en zijn onverbeterlijke optimisme, waar ik helaas een beetje afbreuk aan moet doen, want dan weet ik het ook weer beter. Maar dat is niet zo, want ik eindigde met de voorspelling dat de formatie morgen zou breken. En u ziet het wel, ik kan niet voorspellen, want het is vanavond al gebeurd. Dat geldt voor alle voorspellingen over de energieprijzen die ik ook doe; u weet hoe het afloopt.

Voorzitter, dit was buiten de orde, maar u heeft het weer vriendelijk toegestaan. Ik heb een aantal serieuze opmerkingen. Dat is, denk ik, wel de kern: ik denk dat de minister wat te optimistisch blijft over de kern van de terugverdientijden. Ik ben blij dat hij dan nog wat sommetjes toezegt. Dan houdt ie me ook even bezig, en dat is positief bedoeld.

Maar burgers kijken dus niet zoals wij naar terugverdientijden; dat zijn onze termen. Mensen krijgen een advies van de Woonbond, of van een ander. Dan krijg je bijvoorbeeld te horen: u krijgt 10 cent terug, of 10,4 cent. Maar zit de financiering erin? Nee, die zit er niet in bij Milieu Centraal. Dat moet je dus weten. En de onderhoudskosten zitten er ook niet in; ik noem maar wat. Dus zelfs al krijg je een voorspelling van terugverdientijd, er zijn alleen opwaartse risico's, of negatieve risico's; het is maar hoe je het bekijkt. Mensen zeggen dan: "Nou, dan doe ik het dus niet." "Ja, maar over drie jaar gaat de minister evalueren, en dan wordt het weer beter." "Ja, maar dan heb ik inmiddels geïnvesteerd." En als de minister het dan niet goed doet — en dan zit ik niet met deze optimistische minister, maar een heel verschrikkelijke die nog meer gelooft in marktwerking — dan wordt het niks. Nee, er komt natuurlijk een uitstekende minister. Maar het geeft natuurlijk wel onzekerheid voor mensen, want zo'n nieuwe minister moet dan zeggen: het terugverdienen valt tegen, dus ik ga de saldering van het belastingdeel verminderen, dus zit er een gat in de begroting. Ik weet niet of de nieuwe coalitie dan zegt: nou, dan geven we nog een paar honderd miljoen aan milieu. Dat is gewoon een reële vraag. Die zal ik niet grappenderwijs brengen. Het is een serieus punt. Daarom moeten woonbonden tegen mensen in zaaltjes zeggen, net als ikzelf, ook op al die mailtjes die ik vandaag krijg: ik kan u niet garanderen dat het zo is. Dat is echt een probleem. Voor huurders is dat heel duidelijk zichtbaar. Zij krijgen bijvoorbeeld te horen: u gaat nu €15 of €20 per maand aan servicekosten betalen. Dat staat dan vast voor twintig jaar, want de contracten met de verhuurder zijn vaak langetermijncontracten. Maar het is niet zeker of je het terugkrijgt. Als koper kun je nog denken: nou ja, ik heb in ieder geval die panelen en die verhogen de waarde van mijn huis. Dat speelt voor een huurder natuurlijk niet.

Maar goed, ik zie wel hoe de minister hiermee omgaat. Hij heeft gelukkig toegezegd nog goed te zullen overleggen met Aedes en wat dies meer zij. Als het geld alleen maar naar proceskosten gaat, helpt dat dus niet aan een terugverdiensommetje. Dat blijft voor ons een heftig punt.

Het algemenere punt hangt hier een beetje mee samen. De heer Panman eindigde daarmee: voor de een is afschaffing van de saldering het grote drama van alles en voor de ander is afschaffing van de saldering de grote oplossing. Dat is natuurlijk allemaal niet waar. Iedereen ziet dat ook. Dit is eigenlijk maar een onderdeel van het bredere energie- en klimaatbeleid. Het zou eigenlijk drie-in-de-pan moeten zijn. De minister zei dat ook een beetje: de Energiewet, de implementatie van de Europese wet en dan ook nog de saldering. Daarmee kun je integraler afwegen of we de saldering overeind moeten houden, of we een saldering met aftopping moeten doen, of dat we de saldering voor huurders anders moeten maken. Nou ja, je kunt van alles verzinnen. Ik zie ons vanavond die integrale afweging niet maken. Dat betekent voor ons dat we misschien ook wel moeten denken: nu maar even niet. We kunnen dan integraler afwegen dat je op het een iets inlevert, omdat je op het andere wat terugkrijgt. Je kunt dan ook zeggen dat er een modelcontract moet komen, c.q. een sociaal contract. De overheid zegt dan gewoon: er is een contract dat u overal kunt krijgen; het is voor één jaar en dit is de prijs. Dan schrijven de energiebedrijven daarop in om te bepalen wie mag leveren. Dat gebeurt nu geloof ik in België en in Duitsland. Dat legt ook een basis in de markt. Daaromheen heb je dan de vrije prijsvorming. Dat is prima, want dan kunnen mensen die het niet vertrouwen het standaardcontract kiezen. Voor ons wordt dit sowieso een hoofdpunt bij de Energiewet.

De minister zei dat ik een beetje buiten de orde ging door over oligopolies te praten. Althans, ik hoop dat ik dat niet gehoord heb. Dat is namelijk juist de kern van de discussie. Ik vind het prima als mensen zelf mogen kiezen, maar als je maar uit drie smaken kunt kiezen, namelijk uit drie bedrijven die met hun dochterondernemingen 80% à 90% van de markt hebben, dan is er niets te kiezen. Zo weet iedereen ook dat als Shell de benzineprijs verlaagt, Exxon dat ook doet binnen een straal waarvan het denkt dat mensen daar nog binnen willen rijden om een centje te verdienen. Ik ben dus tegen oligopolies. Dat is de kern van deze discussie, want switchen helpt dan niet.

Ik eindig met een paar korte opmerkingen, ook meer specifiek. De particuliere sociale huur is wat ingewikkelder dan woningcorporaties. Qua regels zal hetzelfde gelden, maar ik hoop dat de minister met minister De Jonge iets kan doen. Particuliere sociale huurder klagen natuurlijk ook bij ons: die doet helemáál niks.

Twee. Ik was vergeten te zeggen over de warmtepompen dat, als je een warmtepomp hebt, je automatisch meer behoefte hebt aan stroom, en dus ook aan saldering. Iemand zei het ook in de discussie. Ik geloof dat dat de heer Panman was. Je hebt dan niks aan het afschaffen van de saldering. Als je in de winter stookt, met je warmtepomp, heb je niks meer aan je zomerstroom, omdat die saldering dan weg is. Ik vind dat je voor mensen met warmtepompen op z'n minst moet zeggen: als je ook van het gas af bent, dan kun je niet van twee walletjes eten. Dan verdien je namelijk ook aan de mindere gasaansluiting. Als we zo'n plafond zouden instellen als ik zou willen, dan moet je wel een dubbele saldering hebben.

De warmtepompen vergen extra aandacht. Ik hoor nu overal van de installateurs dat mensen het nu helemaal eng vinden, die warmtepompen, nu ze die juist hadden geregeld. Ik neem aan dat de minister kan bevestigen dat die markt instort, of wat hij daaraan doet.

Mijn laatste punt is toch het juridische punt. De minister heeft herhaald, en dat snap ik, dat de Tweede Kamer wilde dat je 80% van het kale consumententarief krijgt. Maar dat staat niet in de wet. In de wet staat dat de leverancier de kosten berekent, te verminderen met 80%. Daarbij staat ook dat daar een redelijke vergoeding bij hoort. Dit staat in artikel 31c, vijfde lid. De leverancier kan dus zeggen: de Kamer kan dat wel zeggen, maar die 80% is in strijd met de wet. Misschien is het juridische haarkloverij, maar het moet wel duidelijk zijn. Als leveranciers zeggen dat ze geen 80% van het kale tarief hoeven te leveren, maar 80% van een redelijke vergoeding, kan het nog wel wat centen schelen. Misschien kan de minister dat in de brief meenemen. Dat was mijn laatste vraag.

Ik weet niet wanneer het nieuwe kabinet komt, maar ik heb nu weer een dag extra hoop dat deze minister nog lang kan blijven en dat we dan integraal …

O ja, dat was mijn laatste vraag: wanneer komen de antwoorden op de vragen over de Energiewet? Dan kunnen wij die ook nog meenemen. Ik weet dat ze onderweg zijn, maar sommige dingen zijn lang onderweg. Dan kunnen we zien of in de Energiewet het extra toezicht van de ACM en alle andere toegezegde dingen worden opgenomen.

De voorzitter:

Dank u wel, meneer Crone. Dan is het woord aan de heer Holterhues namens de ChristenUnie.